مقاله ای در سایت مکتب معرفت از طرف یکی از شاگردان آن، راجع به موضوع کثرت گرایی دینی منتشر شده است؛ گرچه به نسبت انواع اشتباهات روشی و متنی که دارد قابلیت دغدغه مندی ندارد اما با فرمایش یکی از دوستان، چند چیز را قابل یادآوری میدانم:
1 – در مقاله مذکور، کثرت گرایی دینی، بسط و تشریح نشده است. منظور از پلورالیسم دینی، چه نوع رویکرد نسبت به آن است؟ که طبق همان مبنا بحث صورت گیرد. ما رویکرد هستی شناختی، معرفت شناختی و کارکرد شناختی داریم که در مقاله مذکور اینها همه خلط شده است.
2 – در مقاله مذکور، بین تعارض ادیان از نگاه مبنا و کارکرد، تفکیک نشده است. یکی از توجیهات جان هیک که بنیان گذار کثرتگرایی دینی با الهام از مولانای روم است، این است که بیشتر نگاه کارکردگرایانه یا دلسوزانه نسبت به بشریت دارد. انسان ها برای زندگی کردن و همزیستی مسالمت آمیز، خصوصا در این زمان حاضر، نیاز به همدلی و همکاری دارد. تن دادن به پلورالیسم دینی، این فرصت را میدهد که آنان بهتر زندگی کنند. از این توجیه بارها جواب داده شده است که اتباع ادیان بدون این که به کثرت گرایی توجهی داشته باشند، می توانند باهم زندگی کنند و این منافاتی با آموزه های ادیان هم ندارد.
3 – طرح تناقضات. نویسنده مذکور، ادعا می کند که با استفاده از عقل و وجدان خودش به این نتیجه رسیده است که کثرت گرایی بهترین راه است. همان عقل که کثرت گرایی دینی را – طبق ادعای نویسنده مذکور – اثبات می کند، همان عقل می تواند کثرتگرایی را نفی کند. به این بیان که همه می دانند که ادیان ابراهیمی با مبناهای کاملا مختلف هستند. دین مثل مسیحیت قایل به اصول سه گانه هستند و دین اسلام قایل به یگانگی؛ عقل سلیم انسانی حکم می کند که بین یگانه و سه گانگی تضاد است و نمی پذیرد آن است. ادیان ابراهیمی قایل به وجود متعالی هستند بیشتر ادیان بشری و وضعی اصلا قایل به امر متعالی نیستند. حالا کدام عقل کدام وجدان میتواند بین این ها جمع کند که از نگاه مبانی معرفتی باهم تناقضی نداشته باشد.
4 – دین اسلام با ادیان مختلف، سر ستیزی ندارد و از نگاه دین اسلام، کثرتگرایی طولی مورد تایید است. ادیان قبل اسلام ادیان ابراهیمی همه برحق بودند. اما نسبت به کثرتگرایی در عرض دین اسلام، با توجه به این که حقیقت واحد داریم، امکان ندارد از نگاه این که یک کسی عقلا بپذیرد و اما مخالف همزیستی با پیروان ادیان دیگری هم نیست و آنان هم می توانند در کمال آرامش در کنار مسلمانان زندگی کنند. بعثت بالحنفیه السمحه السلهه.
5 – ادعا شده است که در کثرت گرایی دینی، کرامت انسانی بیشتر مراعات می گردد. شاید برای کسانی که از متون دینی اطلاعی ندارد این اصل قابل توجیه باشد. در حکومت امام علی که ما اعتقاد داریم یک حکومت دینی به دور از ت های ماکیاولیستی و فریب بود، این اصل کرامت انسانی به وضوح قابل مشاهده بود. درحکومت امام علی، مسیحیها و سایر پیروان ادیان از بیت المال حقوق می گرفتند و حتی خوارج تا دم آخر از بیت المال حقوق داشتند و منشور حقوق بشری امام علی برای مالک اشتر معروف تر از آن است که تصور کنیم. اما کیست که ندیده باشد و نخوانده باشد که هرمکتبی نسبت به کرامت انسانی طبق امیال خودشان رفتار می کنند و دم از کرامت انسانی میزنند.
6 – مسلمان با استفاده از مبانی قطعی – جدایی از خطا یا صواب – به این نتیجه رسیده اند که دین اسلام، ناسخ ادیان و برترین دین است و می تواند نسخه ای خوبی برای بشریت باشد. اما تن دادن به کثرتگرایی دینی به نسبیت محض و سردرگمی مطلق خواهد رسید از نگاه معنویت و معرفت نمی تواند حس دینداری بشریت را کند و همان خواهد شد که الان بسیاری بدان گرفتارند سرخورده و افسرده که نمی فهمند کجا هستند و برای چه؟ آخرش هم منجر به خودکشی و جنون می رسند.
ادیان ,– ,دین ,کثرت ,کثرتگرایی ,گرایی ,کثرت گرایی ,است که ,از نگاه ,قایل به ,به این ,کثرت گرایی دینی،
درباره این سایت